တန္ဖိုးထားအပ္ေသာအရာမ်ား

ေအဒီ-၇၉  ခုႏွစ္တြင္  အီတလီကၽြန္းဆြယ္  ေတာင္ပိုင္း  ေနပဲလ္(စ)  ပင္လယ္ေကြ႔အနီးရွိ  ဗီဆူး
ဗီးယပ္(စ) မီးေတာင္ႀကီး ေပါက္ကြဲသည္။ မီးေတာင္မွ ထြက္လာသည့္ ေခ်ာ္ရည္ေခ်ာ္ျမွဳပ္ တို႔ေၾကာင့္ အနီးရွိ
ပြန္ပီၿမိဳ႕ႀကီး  ပ်က္စီးခဲ့သည္။  မီးေတာင္ေပါက္၍  တစ္ၿမိဳ႕လံုးေဘးလြတ္ရာ  ေျပးလႊားတိမ္းေရွာင္ၾကစဥ္
အေစာင့္စစ္သည္ တစ္ ဦးသည္ ဘယ္သို႔မွ မထြက္ခြာ ၊ မိမိတာဝန္ က်ရာ ေနရာမွာပင္ လံုျခံဳေရးတာဝန္ကို
ဆက္၍ ထမ္းေဆာင္ ေန သည္။ တစ္ၿမိဳ႕လံုး ေခ်ာ္ရည္ေတြ ဖံုးသြားသည့္ အခါ၌ ၿမိဳ႕ေစာင့္ စစ္သားသည္
သူ႔ေနရာ၌ပင္ က်ဆံုး က်န္ရစ္ သည္။
စစ္သည္၏  ခႏၶာကိုယ္  အေသြးအသားတို႔မွာ  သူ႔အား  ဖံုးလႊမ္းခဲ့သည့္  ေခ်ာ္ရည္ေခ်ာ္ခဲမ်ား
ျပာမႈန္ျပာစ မ်ားႏွင့္ ေရာေႏွာ ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း ထိုစဥ္ကာလ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၉၀၀
ေက်ာ္က သူ ဆင္ ယင္ ခဲ့သည့္ သံခေမာက္၊ ခ်ပ္ဝတ္အက်ႌႏွင့္ သူစြဲကိုင္သည့္ လွံရွည္တို႔မွာ ေနပဲလ္(စ)
ၿမိဳ႕ရွိ  ျပတိုက္  တစ္ခုတြင္  ျပသထားဆဲ  ျဖစ္ရာ  သည္အမွတ္တရ  ပစၥည္းမ်ား  ႏွင့္အတူ  သူ၏  ဝိညာဥ္
သူ၏စိတ္ဓာတ္တို႔တို႔ ဆက္လက္ ရွင္သန္လ်က္ ရွိသည္ဟု ဆိုရပါမည္။ ပြန္ပီၿမိဳ႕ေစာင့္ စစ္သား၏ လုပ္ရပ္
ကို စူးစမ္းဆင္ျခင္သည့္အခါ သူ၌ အဓိက ခ်ီးက်ဴးရမည့္ အရာသည္ သူ၏ တာဝန္သိစိတ္ ျဖစ္ေၾကာင္း
ေတြ႔ရွိရသည္။

ပြန္ပီစစ္သား၏ ရဲစြမ္းသတၱိကိုလည္း အမ်ားသိမွတ္ ၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ ယခုကိစၥ၌ သတၱိ ရွိမရွိ
ထက္ တာဝန္ သိမသိက ပို၍ ပဓာန က်ပါသည္။ အေၾကာင္းကား သူ႔ထက္ သတၱိရွိသူ၊ တိုက္ရဲခိုက္ရဲ ေသရဲ
သတ္ရဲသူ ျဖစ္ေသာ္လည္း တာဝန္သိစိတ္သာ မရွိက ထိုေနရာမွ အေဆာတလ်င္ ထြက္ခြာသြားမွာ ေသခ်ာ
ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
ယခု  စစ္သည္ကမူ  တာဝန္သိစိတ္  စြဲၿမဲခိုင္မာသူ  ျဖစ္သည္။သူသည္  သတၱိမည္မွ်  ေကာင္းသည္
ဆိုေစ၊ လူသဘာဝ အေလ်ာက္ သူ၌ အသက္ေဘးအတြက္ ေတြးေၾကာက္သည့္ စိတ္လည္း ရွိရပါလိမ္႔မည္။
သို႔ေသာ္ တာဝန္မေက်မွာ ေၾကာက္သည့္စိတ္က အသက္ေသမွာ ေၾကာက္သည့္ စိတ္ထက္ပိုခဲ့၊ လႊမ္းမိုးခဲ့
လိမ့္မည္ဟု မွတ္ယူပါသည္။
ဂရိေတြးေခၚရွင္ႀကီး ေဆာ့ခေရတၱိ(Socrates ဘီစီ ၄၆၉-၃၉၉) အား သူေနထိုင္ရာ အက္သင္း
ၿမိဳ႕ျပ ႏိုင္ငံ၏ နတ္ဘုရားမ်ားကို မၾကည္ညိဳ မကိုးကြယ္သူ၊ လူငယ္မ်ားအား လြဲမွားေသာ အယူအဆမ်ား
႐ိုက္သြင္း  ဖ်က္ဆီးသူ  ဟူေသာ  စြပ္စြဲခ်က္မ်ားျဖင့္  ႐ံုးတင္စစ္ေဆးကာ  အက္သင္းတရား႐ုံးက  ေသဒဏ္
အမိန္႔ ခ်မွတ္ခဲ့ သည္။ အမိန္႔ခ်ၿပီးေနာက္ အေၾကာင္း တစ္ခုေၾကာင့္ သူ႔အား ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ မစီရင္ႏိုင္ဘဲ
အက်ဥ္းေထာင္တြင္ တစ္လခန္႔မွ် ခ်ဳပ္ေႏွာင္ ထားရသည္။
 သည္အတြင္း  သူ၏တပည့္  တပန္းမ်ား၊  သူ႔အား  ေလးစားခင္မင္သည့္  မိတ္ေဆြမ်ားႏွင့္  ေတြ႔ဆံု
ႏွီးေႏွာခြင့္ ရသည္၊ သည္တြင္“ခရီတို” အမည္ရွိ ပုဂၢိဳလ္ ဦးေဆာင္သည့္ မိတ္ေဆြတစ္စုက ေထာင္ အမႈ
ထမ္းအား တံစိုး လက္ေဆာင္ အေျမာက္အျမား ေပးၿပီး သူ႔အား ခိုးထုတ္ယူရန္ ၾကံစည္ၾကသည္။ သည္
အၾကံကို ေဆာ့ခေရတၱိ အား တင္ျပသည့္အခါ သူလက္မခံ။ အေၾကာင္းကား တရား႐ုံး၏ စီရင္ခ်က္သည္
မွန္ကန္သည္ဟု သူမယူဆ။ သို႔ေသာ္ သူတပါးအမွားကို မိမိအမွားျဖင့္ ျပန္ေထတာမ်ိဳး သူမလုပ္ႏိုင္။
သူသည္ လူပရိသတ္ ႀကီးငယ္တို႔ အလည္၌ သူရသတၱိ အေၾကာင္း၊ လူ၏ ဂုဏ္သိကၡာ အေၾကာင္း၊
ႏိုင္ ငံသားေကာင္း တို႔၏ တာဝန္ဝတၱရားမ်ား အေၾကာင္းႏွင့္ တရားဥပေဒကို ေလးစား လိုက္နာအပ္သည့္
အေၾကာင္းမ်ား အစဥ္ ေဟာေျပာ ပို႔ခ်ခဲ့သည္။ ယခု အသက္ေဘး ၾကံဳသည့္အခါမွ တံစိုးလက္ေဆာင္ ေပး၍
ထြက္ေျပးဖို႔မွာ သူ႔အတြက္ မျဖစ္ႏိုင္။
သူ႔အား တရား႐ုံးတြင္ အမႈစစ္ေဆးစဥ္က စြဲခ်က္မ်ားကို လက္ခံ နားေထာင္ခဲ့ၿပီး ကိုယ္တိုင္လည္း
ျပန္လည္ ေခ်ပ ေလွ်ာက္လဲခဲ့သည္။ ထိုစဥ္က သူ႔ဘက္က အႏိုင္ ရေအာင္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ အႏိုင္မရ
သည့္တိုင္ ေသဒဏ္အစား သက္သာသည့္ ျပစ္ဒဏ္ရရွိရန္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သူေလွ်ာက္လဲ ေတာင္းခံ
ႏိုင္ေသာ အေနအထား ရွိခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ အျပစ္ဒဏ္ ေလ်ာ့ပါးလိုမႈအတြက္ သူေလးစား တန္ဖိုးထားသည့္
အရာမ်ားကို  မစြန္႔ပယ္ခဲ့။  ေသဒဏ္ကို  မေထမဲ့ျမင္ျပဳကာ  သူ႔ယံုၾကည္ခ်က္  သူ႔အေတြးအျမင္မ်ားကို  ပို၍
ခိုင္မာ ျပတ္သားစြာပင္ တင္ျပ ေျပာဆိုခဲ့သည္။ ထိုသို႔ ျပဳခဲ့ၿပီး ေနာက္တြင္မွ အက်ဥ္းေထာင္မွ ထြက္ေျပး
တိမ္းေရွာင္ဖို႔မွာ  လံုးဝ  မေလ်ာ္ကန္ေသာ  အရာသာ  ျဖစ္သည္။  သို႔ျဖင့္ ေဆာ့ခေရတၱိသည္  ငိုေႂကြးသူ၊
ေတာင္းပန္သူ၊ ေဖ်ာင္းဖ်နားခ် သူမ်ားကို ရွင္းလင္းေျဖသိမ့္ကာ ထြက္ေျပးရန္ အၾကံအစဥ္ကို ျငင္းဆန္ ပယ္
ဖ်က္ခဲ့ၿပီး စီရင္သည့္ ေန႔၌ ေထာင္ အ မႈထမ္း ကမ္းသည့္ အဆိပ္ခြက္ကို တည္ၿငိမ္စြာ လက္ခံခဲ့သည္။
မိမိ ဂုဏ္သိကၡာ၊ မိမိ ေဟာၾကားခဲ့သည့္ အေတြးအေခၚ စကား စသည့္ သူတန္ဖိုးထားေသာ အရာ
မ်ား မသိမ္ဖ်င္း မပြန္းပဲ့ေစရန္ အလို႔ငွာ အသက္ကို သူေပးအပ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု မွတ္ယူရပါမည္။
ပြန္ပီ ၿမိဳ႕ေစာင့္စစ္သားႏွင့္ ဂရိပညာရွိ ေဆာ့ခေရတၱိ။
အျခားအရာမ်ားမွာ တူစရာ သိပ္မရွိ ေသာ္လည္း မိမိတန္ဖိုးထားေသာ အရာအတြက္ အသက္ကို
ေပးအပ္ ရာ၌ကား သူတိ ု႔ႏွစ္ဦး တူညီၾကပါသည္။
စင္စစ္  သူတို႔ကဲ့သို႔  ေလးစားေလာက္ေသာ  အတိုင္းအတာထိ  မေရာက္သည့္တိုင္  ကၽြန္ေတာ္တို႔
အားလံုးမွာပင္ မိမိ တန္ဖိုးထားေသာအရာ မိမိ သစၥာေစာင့္သိ ရမည္ဟု ယံုမွတ္ထားသည့္ အရာ၊ မိမိ
လုပ္ေဆာင္ ရမည့္ တာဝန္ဟု မိမိဘာသာ ျပ႒ာန္းမိသည့္ အရာမ်ား ရွိပါသည္။
ဒါေတြကို  ေက်ပြန္ေအာင္  ထမ္း႐ြက္ဖို႔  ကၽြန္ေတာ္တို႔  ႀကိဳးစားၿမဲ  ျဖစ္ပါသည္။  ေက်ပြန္ေအာင္
ထမ္း႐ြက္ ႏိုင္ေသာ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဝမ္းသာပိတိ ျဖစ္ၾကသည္။ ေက်ပြန္ခဲ့ေသာ မိမိကိုယ္တိုင္ အတြက္လည္း
ဂုဏ္ယူ မိၾကသည္။ တာဝန္ မေက်ပြန္ခဲ့လွ်င္၊ သို႔မဟုတ္ သစၥာေဖ်ာက္ဖ်က္ ဆန္႔က်င္ဘက္ အလုပ္ကို
 လုပ္မိခဲ့လွ်င္ကား  အႀကီးအက်ယ္  စိတ္မခ်မ္းေျမ့ျခင္း  ျဖစ္ပါသည္။  မိမိအတြင္းစိတ္၏  ကဲ့ရဲ႕  ႐ွဳတ္ခ်
ျခင္းကိုလည္း မိမိဘာသာ အျပင္းအထန္ ခံရတတ္ပါသည္။
ၿဗိတိသွ်  စာေရးဆရာ  ဆာေဝၚလတာစေကာ့( Sir Walter Scott 1771-1832)က  သူသည္
သူ႔ေခတ္ အခါက စာအမ်ားဆံုး ေရးသူဟု ဆိုရေလာက္ေအာင္ အထိ အေျမာက္အျမား ေရးသားခဲ့ေၾကာင္း၊
သည္စာမ်ား ထဲတြင္ ကိုယ္မေသမီ ကိုယ့္ဘာသာ ျပန္ဖ်က္ပစ္ခဲ့ခ်င္သည့္ စာမ်ိဳး မပါဝင္ခဲ့တာ ေတြးမိသျဖင့္
အလြန္ စိတ္ သက္သာရာ ရမိသည့္ အေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။
အလားတူ  ကဗ်ာဆရာႀကီး  ဝါ့ဒ္စဝပ္(သ) (William Wordsworth 1770-1850)  ကလည္း
ဘဝေႏွာင္းပိုင္း အခ်ိန္ မိတ္ေဆြတစ္ဦးႏွင့္ ေတြ႔ဆံုသည့္အခါ“အခုခ်ိန္မွာေတာ့ က်ဳပ္ကို လူေတြဘယ္လို
သေဘာထားတယ္၊ က်ဳပ္ကဗ်ာေတြကို ဘယ္လိုသတ္မွတ္ၾကတယ္ ဆိုတာေတြက ဘာမွ အေရးမပါေတာ့
ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အခုလို အိုမင္း မစြမ္းအခ်ိန္ က်ဳပ္မွာ စိတ္သာရတဲ့ အခ်က္ တစ္ခုေတာ့ ရွိတယ္။ က်ဳပ္
အသက္ ငယ္႐ြယ္စဥ္ ကာလကတည္းက ေရးခဲ့တဲ့ စာေတြထဲမွာ မေတာ္မတည့္ စိတ္ခံစားမႈေတြ ေစပါးရာ
လိုက္ၿပီး ေရးခဲ့မိလို႔ ကိုယ့္ ဘာသာ ျပန္ဖ်က္လိုက္ခ်င္မယ့္ စာမ်ိဳး တစ္ေၾကာင္းတေလမွ မပါတဲ့ ကိစၥပဲ။
က်ဳပ္ေသၿပီးတဲ့ေနာက္  က်န္ခဲ့မယ့္  က်ဳပ္စာေတြေၾကာင့္  ဆိုးက်ိဳးတစ္စံုတစ္ရာ  ျဖစ္စရာ  မရွိဘူးေပါ့ဗ်ာ၊
အဲဒီအတြက္ သိပ္ကို ဝမ္းသာတယ္ဗ်ာ” ဟူ၍ ဖြင့္ဟေျပာဆိုခဲ့သည္။
ၾသတၱပစိတ္(ဝါ) မွန္မွာသိစိတ္(Consience) ၏ ေခ်ာက္လန္႔မႈကို ခံရမွာ ေၾကာက္တတ္ၾကေသာ
သေဘာ၊  လိပ္ျပာသန္႔စြာ  အသက္ရွင္သန္  ရသည့္အခါမွ  စိတ္ရႊင္လန္း  ေပါ့ပါးႏိုင္ၾကသည့္  သေဘာကို
စာဆိုႏွစ္ဦးတို႔ တညီတညြတ္တည္း ေဖာ္ျပခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ တန္ဖိုးထားရမည့္ အရာ၊ သစၥာေစာင့္သိရမည့္ အရာ၊ တာဝန္ယူရမည့္
အရာေတြက  တစ္ႀကိမ္မွာ  တစ္ခုဆိုလွ်င္  အေၾကာင္းမဟုတ္ပါ။  ကိုယ့္သတၱိ  ကိုယ့္စြမ္းအား  အေလ်ာက္
လုပ္ၾက ကိုင္ၾက ႐ုံသာ ရွိပါသည္။
ထိုသို႔မဟုတ္ဘဲ  တစ္ခါတစ္ရံ၌  တန္ဖိုးေတြ၊  သစၥာေတြ  ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြက  ေထြးေရာယွက္တင္
ရွိလာတတ္ ပါသည္။ ကိုယ္တန္ဖိုးထားေသာ ကိုယ့္တာဝန္ဟု ယူဆေသာ အရာ အခ်င္းခ်င္း ဆန္႔က်င္
ၿငိစြန္း ေနတာမ်ိဳးလည္း ၾကံဳရတတ္ပါသည္။
အဲသည္အခါမ်ိဳးမွာ ေ႐ြးခ်ယ္ရ၊ ဆံုးျဖတ္ရ အလြန္ခက္လွသည့္ အေနထားေတြ ေပၚလာပါသည္။
အမ်ား သိၾကသည့္ အေၾကာင္းကိုပင္ ဥပမာျပပါမည္။
ျမန္မာရာဇဝင္ထဲက သူရဲေကာင္း ငခင္ညိဳ။..........
ငယ္စဥ္က ျမန္မာ့သမိုင္း သင္ေသာအခါ ငါးစီးရွင္ ေက်ာ္စြာ၏ ကၽြန္ယံုေတာ္ ငခင္ညိဳ အေၾကာင္း
ဖတ္ရသည္။  အဲသည္တုန္းက  ေခါင္းထဲတြင္  မရွင္းခဲ့တာ  အမွတ္ရသည္။  ျပန္စဥ္းစား  ၾကည့္သည့္အခါ
  ငခင္ညိဳရဲ႕ လုပ္ရပ္က ကေလးတစ္ေယာက္အတြက္ အေတာ္ မ်က္စိ လည္ေစေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု
သေဘာေပါက္သည္။
ငခင္ညိဳသည္  ဘယ္သို႔ေသာသူ  ဟူ၍  ကၽြန္ေတာ္တို႔အား  သင္ၾကားခဲ့သလဲ။  သမိုင္းစာအုပ္ထဲ
(မွန္နန္းရာဇဝင္)  ျပန္ၾကည့္သည့္အခါ  ငခင္ညိဳကို“ေက်းဇူးသိတတ္ေသာ  သူရဲေကာင္း”ဟု  ေခါင္းစဥ္
တပ္ၿပီး ေဖာ္ျပ ထားတာ ေတြ႔ရသည္။ ၄င္း ေဖာ္ျပခ်က္ကို အနည္းငယ္ခ်ဳပ္၍ ေျပာရေသာ္..........၊
ပင္လယ္ၿမိဳ႕စား  ငါးစီးရွင္ေက်ာ္စြာက  စစ္ကိုင္းမင္း  အသင္ခယာေစာယြမ္းကို  လုပ္ၾကံရန္  သူ႔လူ
တစ္ဦး ျဖစ္သူ ငခင္ညိဳအား ေစလႊတ္သည္။ ငခင္ညိဳသည္ စစ္ကိုင္းတြင္ ပုန္းေအာင္း ေခ်ာင္းေျမာင္းရင္း
သံုးရက္ ၾကာသည္။ သံုးရက္လံုး ထမင္းငတ္သည္။ အခြင့္သာ၍ နန္းတြင္းသို႔ ဝင္သည့္အခါ စစ္ကိုင္းမင္း
နတ္တင္ထားေသာ ထမင္းပြဲကို အရင္ေတြ႔သည္။ ထမင္းကို ဝေအာင္စားၿပီးေနာက္ အိပ္ေဆာင္သို႔ ဝင္၍
ဘုရင့္အား ဓားႏွင့္ ခုတ္မည့္အခါ ခ်ီတံုခ်တံု ျဖစ္သည္။ သူ႔ထမင္းကို ခုဘဲစားခဲ့သည္၊ ယခုသူ႔ကို သတ္မည္
ဆိုလွ်င္ ထမင္းရွင္ကို သတ္ သည့္ အမႈအတြက္ တမလြန္၌ အျပစ္ႀကီးစြာ ခံရေတာ့မည္ဟု ေတြးေတာ
ထိတ္လန္႔သည္။ တစ္ဘက္တြင္ သူ႔ သခင္ ငါးစီးရွင္ ေက်ာ္ စြာ ေပးအပ္လိုက္သည့္ တာဝန္ကလည္း ရွိေန
သည္။  စစ္ကိုင္းမင္း  ေခါင္းရင္းတြင္  ဓားကို  အႀကိမ္ႀကိမ္  ခၽြတ္လိုက္စြပ္လိုက္  လုပ္ေနမိၿပီးေနာက္
စစ္ကိုင္းမင္းကို သတ္ႏိုင္သည့္ အေနအထားထိ ေရာက္ရွိေၾကာင္း အေထာက္အထားအျဖစ္ စစ္ကိုင္းမင္း၏
ပတၱျမားဓားကို ယူၿပီး ျပန္ခဲ့သည္။
ပင္လယ္သို႔ ေရာက္၍ သူ႔သခင္အား ျဖစ္ပ်က္ပံု အလံုးစံု တင္ေလွ်ာက္ၿပီး ပတၱျမားဓားကို ဆက္
သည့္အခါ ငါးစီးရွင္က ထမင္းတပြဲ စားရ႐ုံျဖင့္ ဤမွ်ေက်းဇူးသိက အစဥ္ေကၽြးေမြးေသာ ငါ၏ ေက်းဇူးကား
ဆိုဖြယ္ ရွိ မည္ မဟုတ္ဟု ဝမ္းေျမာက္ခ်ီးက်ဴးကာ ငခင္ညိဳအား ဆုလာဘ္ခ်ီးျမွင့္သည္ဟု ဆိုပါသည္။
အဲသည္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ စဥ္းစားမရခဲ့သည္က.................................
ရွင္ဘုရင္ကေရာ သူခိုင္းလိုက္သည့္ အလုပ္ကို ေမ့သြားသည္လား။ လုပ္ႀကံရန္ တာဝန္ကို ေက်ပြန္
စြာ မထမ္း႐ြက္၊ ဓားတစ္လက္သာ ခိုးၿပီး ျပန္လာသည္ ့ ငခင္ညိဳအား ဝတၱရား ပ်က္ကြက္မႈျဖင့္ မသုတ္သင္
မစီရင္ ဘူးလား။ က်န္သည့္ အမႈထမ္းေတြပါ သူ႔ပံုစံလိုက္ကာ ခိုင္းတာတျခား လုပ္တာတလြဲ ျဖစ္လာခဲ့လွ်င္
ရွင္ဘုရင္ ဘယ္လို စခန္းသြားမည္လဲ၊ စသျဖင့္......... သို႔ေသာ္ သူတို႔ အခ်င္းခ်င္းက အထက္မွာ ဆိ ုခဲ့
သည့္အတိုင္း ေအးေအးေဆးေဆး ကိစၥၿပီးသြားခဲ့သည္။
သည္ကေန႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ ၾကည့္သည့္ အခါမွာေတာ့........
ငခင္ညိဳမွာ  တန္ဖိုးထားရမည့္  အရာႏွစ္ခု  လာတိုက္ေနတာ၊  ျပ႒ာန္းခ်က္ႏွစ္ခု  အၿပိဳင္ျဖစ္ေနတာ
သြားေတြ႔ရသည္။“တာဝန္ႏွင့္ ေက်းဇူး” ။
ေပးအပ္ေသာ  တာဝန္ကို  ေက်ပြန္စြာ  ထမ္းေဆာင္ဖို႔ႏွင့္  သူ႔ေက်းဇူးကို  သိျခင္း  တည္းဟူေသာ
အေျခခံ  ကိုယ္က်င့္သီလကို  ေစာင့္ထိန္းဖို႔။  ႏွစ္ခုလံုး  လုပ္၍  မရ၊  တစ္ခုလုပ္လွ်င္  တစ္ခုပ်က္ရမည္။
  အဲသည္တြင္ ေက်း ဇူးရွင္ကို ျပစ္မွားရမွာ အႀကီးအက်ယ္ ထိတ္လန္႔မိေသာ ငခင္ညိဳက ကိုယ္က်င့္သီလကို
ေ႐ြးၿပီး တာဝန္ အပိုင္း ကို ေလွ်ာ့ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ငခင္ညိဳႏွင့္  ဆင္တူယိုးမွား  အေနအထားမ်ိဳး  ၾကံဳခဲ့ရသည့္  ပုဂၢိဳလ္ေတြ  သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္
အေျမာက္ အမ်ား ရွိပါလိမ့္မည္။ သူတို႔ေတြေကာ ဘာကိုဘယ္သို႔  ေ႐ြးခ်ယ္ခဲ့ၾက ပါသလဲ။ စာဖတ္သူ
အတြက္ ႏႈိင္းယွဥ္ စဥ္းစား စရာ ပုဂၢိဳလ္ႏွစ္ဦး ထုတ္ျပပါမည္။ တစ္ဦးက ဂရိေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးျဖစ္သူ
ဆူး(စ) (Sous)။
ဆူး(စ)သည္ ေရွးဂရိေဒသ စပါတာျပည္မွ ထင္ရွားေသာ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦး ျဖစ္သည္။ စပါတာ၏
အနီး  ဝန္းက်င္  နယ္ေျမေဒသ  အမ်ားအျပားကို  သူဦးေဆာင္  သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။  တစ္ခါ၌  ဆူး(စ)၏
တပ္မသည္  စစ္ေျမ  တစ္ေနရာ၌  ရန္သူက  လိုက္တိုးရီးယန္းတို႔၏  ဝိုင္းဝန္းပိတ္ဆို႔ထားျခင္း  ခံရသည္။
ေရအိုင္ ေခ်ာင္းေျမာင္း လံုးဝမရွိသည့္ ေနရာတစ္ခုျဖစ္ရာ မၾကာမီပင္ သူတို႔လူစု ေသာက္စရာ ေရတစ္
ေပါက္မွ် မရွိ ျဖစ္သြားၾကသည္။ သည္တြင္ ဆူး(စ)က တစ္ဘက္လူတို႔ႏွင့္ ေဆြးေႏြး အေပးအယူ ျပဳသည္။
မိမိႏွင္ ့တကြ တပ္ဖြဲ႔တစ္ခုလံုး ေလာေလာဆယ္ ရန္သူ႔လက္တြင္းရွိ စမ္းေခ်ာင္းမွေရကို တစ္ေယာက္မက်န္
ေသာက္သံုးရလွ်င္ မိမိတို႔ သိမ္းပိုက္ ထားၿပီးသည့္ နယ္ေျမအားလံုးကို စြန္႔လႊတ္ ဆုတ္ခြာ ေပးပါမည္ ဟူ၍။
ရန္သူတို႔ သေဘာတူသျဖင့္ ၄င္းအတိုင္း ေဆာင္႐ြက္ရန္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ ကတိသစၥာ ျပဳၿပီးသည့္အခါ
ဆူး(စ)က  သူ႔လူမ်ားကို  ေခၚယူစုေဝးၿပီး  ၄င္းတို႔အထဲတြင္  ယခုဆက္၍  ေရမေသာက္ဘဲ  ေနႏိုင္ေသးသူ
ရွိသေလာ၊ ရွိခဲ့လွ်င္ ထိုသူအား တိုင္းျပည္ကို အပ္ႏွင္းမည္ ဟူ၍ ေမးျမန္းသည္။ မည္သူမွ ် မေနႏိုင္၊ အား
လံုး ေရငတ္၍ ေသလုေမ်ာပါး ရွိေနၾကၿပီ။ ေလာေလာဆယ္ ေရေသာက္ခ်င္ ေနတာကလြဲ၍ ဘာစိတ္ ဘာ
ဆႏၵမွ် မရွိၾက။
သို႔ႏွင့္  သူ႔တပ္သားေတြ  တစ္ေယာက္ၿပီး  တစ္ေယာက္  ရန္သူ႔  စမ္းေခ်ာင္းထဲက  ေရကို  ဆင္း၍
ေသာက္ေစသည္။ အားလံုး ေသာက္ၿပီးၾကၿပီ ဆိုေတာ့မွ သူကိုယ္တိုင္ စမ္းေခ်ာင္းထဲ ဆင္းသည္။ သူလည္း
အမ်ားနည္းတူ အႀကီးအက်ယ္ ေရငတ္ေနသူ တစ္ေယာက္ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ စမ္းေခ်ာင္းထဲ ေရာက္ၿပီး
သည့္တိုင္ ေရကို မေသာက္မိေအာင္ ေအာင့္အည္း သည္းခံသည္။ ရန္သူမ်ား ေရွ႕တြင္ မ်က္ႏွာကို ေရတစ္
ေပါက္ ႏွစ္ေပါက္ ေတာက္႐ုံမွ် ေတာက္ခဲ့ၿပီး မိမိတပ္စခန္း ဘက္သို႔ ျပန္လွည့္ တက္ခဲ့သည္။
ထို႔ေနာက္ ကတိျပဳစဥ္က မိမိတို႔ဘက္မွ လူေတြအားလံုး ေရေသာက္ၿပီးလွ်င္ ဆုတ္ခြာေပးမည္ဟု
ဆိုခဲ့သည္။ ယခု မိမိတစ္ေယာက္ ေရမေသာက္ဘဲ က်န္ေနသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သည္ေနရာမွ မခြာႏိုင္ဟု
ဆိုကာ  ေရေသာက္ရ၍  ခြန္အားျပည့္လာသည့္  သူ႔တပ္မျဖင့္  နယ္ေျမကို  ဆက္လက္  သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။
အဲသည္လို  ႐ြပ္႐ြပ္  ခၽြံခၽြံ  စြမ္းေဆာင္ကာ  ေအာင္ပြဲရယူ  ေပးခဲ့သည့္  အတြက္  ဆူး(စ)အား  စပါတာတို႔
ခ်ီးက်ဴးဂုဏ္ျပဳ ခဲ့ၾကသည္ဟု ဆိုပါသည္။
သို႔ေသာ္  တစ္ဘက္၌မူ   ေလးနက္တည္ၾကည္စြာ  ျပဳၿပီးသည့္  ကတိစကားကို  လြယ္လင့္တကူ
ခ်ိဳးေဖာက္သူ၊ လက္တစ္လံုးျခား လွည့္ျဖားသူ၊ ေျဗာင္လိမ္ေျဗာင္စား လုပ္သူတစ္ဦးအျဖစ္ အႀကီးအက်ယ္
  သိကၡာ  က်ဆင္း  ခဲ့သည္။  စစ္ေရးစစ္ရာလို  အေရးႀကီးသည့္  ကိစၥမ်ိဳးမွာပင္  ကတိတစ္လံုးျဖင့္  ဆံုးျဖတ္
လုပ္ကိုင္ၾကသည့္  အဲသည္  ေခတ္ကာလ၌  ကတိသစၥာ  ေဖ်ာက္ဖ်က္ျခင္း၏  ႀကီးေလးမႈကို  ဆူး(စ) မုခ်
သိမည္သာ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ကတိ မပ်က္ေရးႏွင့္ စစ္အႏိုင္ရေရး တည္းဟူေသာ ကိစၥႏွစ္ခု ယွဥ္ၿပိဳင္
လာသည့္ အခါ မိမိတို႔ စပါတာ ေတြ အႏိုင္ရေရး ဘက္ကို သူ ေ႐ြးခ်ယ္ခဲ့သည္။
သည္ေ႐ြးခ်ယ္မႈ၏ ရလာဒ္အျဖစ္ ကတိဖ်က္သူ ဟူေသာ နာမည္တစ္လံုး၏ ႏိွပ္စက္မႈဒဏ္ကို မ်ိဳးရိုး
စဥ္ဆက္ ခံၾကရသည္။ ေနာင္တြင္ သူမွ ေပါက္ဖြားသည့္ သူ႔သား သူ႔ေျမးမ်ားသည္ သူ၏ အမည္ကို မဆက္
ခံဘဲ မ်ိဳးရိုးအမည္ တစ္ခုလံုးပင္ ေျပာင္းလဲပစ္ခဲ့ၾကသည္။
ဒုတိယ  ပုဂၢိဳလ္က  ေရာမေခါင္းေဆာင္  တစ္ဦးျဖစ္သူ  ရက္ဂ်ဴးလပ္(စ) (Marcus Regulus ဘီစီ
၃ရာစု)။
ေရာမႏွင့္  ကာေသ့ခ်္တို႔ၾကား  ျဖစ္ပြားသည့္  ပထမ  ပ်ဴးနစ္  စစ္ပြဲအတြင္း  ရက္ဂ်ဴးလပ္(စ)သည္
အာဖရိက စစ္ေျမ ၌ ရန္သူကာေသ့ခ်္တို႔၏ ဖမ္းဆီးျခင္း ခံရသည္။
ကာေသ့ခ်္တို႔က သူ႔အား စစ္ရပ္စဲေရးႏွင့္ စစ္သံု႔ပန္း ဖလွယ္ေရး ကိစၥမ်ား သြားေရာက္ ေဆြးေႏြး
မည့္  ကာေသ႔ခ်္  ကိုယ္စားလွယ္ဖြဲ႔  ႏွင့္အတူ  ေရာမၿမိဳ႕သို႔  ေစလႊတ္သည္။  ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစကား  ဆိုရာ၌
အဆင္ေခ်ာေမြ႔ေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ေပးရန္ သူ႔အား ထည့္လိုက္ျခင္း ျဖစ္ၿပီး အကယ္၍ မေအာင္ျမင္လွ်င္မူ
ကာေသ့ခ်္ ကိုယ္စား လွယ္ မ်ားႏွင့္အတူ ျပန္လည္ လိုက္ပါကာ မူလအျပစ္ဒဏ္ ဆက္လက္ က်ခံပါမည္ဟု
က်မ္းသစၥာ က်ိန္ဆို၍ ကတိ ျပဳခဲ့ရသည္။
ေရာမ  ေရာက္သည့္အခါ  ေရာမေခါင္းေဆာင္မ်ားအား  စစ္ရပ္စဲေရး  စကား  သူမေျပာ၊  ေလာ
ေလာဆယ္ အေနအထားအရ စစ္ကိုဆက္တိုက္လွ်င္ မိမိတို႔ဘက္က  အႏိုင္ရႏိုင္ေၾကာင္းသာ တိုက္တြန္း
ေျပာဆိုသည္။  သို႔ႏွင့္  ေဆြးေႏြးပြဲပ်က္ ၊  သံု႔ပန္းဖလွယ္ေရးလည္း  ပ်က္သည့္အခါ  သူလည္း  ကာေသ့ခ်္
ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ ျပန္ လိုက္ဖို႔ ျပင္ရသည္။ သည္အခါ ေရာမေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ဘာသာေရး အႀကီး
အကဲမ်ား အားလံုးက ဝိုင္း၍ တား ၾကသည္။ ျပန္မလိုက္ႏွင့္ လိုက္လွ်င္ သတ္လိမ္႔မည္။ သူတို႔ကို ေပးခဲ့
ေသာ ကတိစကားသည္ အက်ဥ္းခံ ဘဝ တြင္ ေပးရေသာ ကတိသာျဖစ္သည္။ တည္စရာ မလိုဟူ၍ ဆိုၾက
သည္။ ရက္ဂ်ဴးလပ္(စ) က လက္မခံ။
“ကၽြန္ေတာ့္ကို ကတိပ်က္တဲ့ လူတစ္ေယာက္အျဖစ္ အရွက္ရေအာင္ မလုပ္ၾကပါနဲ႔၊ ဟိုေရာက္ရင္ ဒီလူေတြ
ကၽြန္ ေတာ့္ကို ႏွိပ္စက္ညွဥ္းဆဲမယ္၊ ေသဒဏ္စီရင္ၾကမယ္ ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္သိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကတိ
သစၥာ ေဖာက္ဖ်က္ခဲ့တဲ့ အမႈအတြက္ တစ္သက္လံုး ကိုယ့္လိပ္ျပာကိုယ္ လန္႔ေနရမွာနဲ႔ စာရင္ ေသတာက
ျမတ္ပါေသးတယ္။ ေလာေလာဆယ္ ကာေသ့ခ်္ ရဲ႕ ကၽြန္ ျဖစ္ေနေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ့္မွာ ေရာမသား စိတ္
ဓာတ္ အျပည့္အဝ ရွိေနဆဲပါ။ ကၽြန္ေတာ္ ျပန္လာပါ့မယ္လို႔ သူတို႔ကို ကတိေပးခဲ့တယ္။ အဲဒီေတာ့ ျပန္သြား
ဖို႔ဟာ ကၽြန္ေတာ့္ တာဝန္ပဲ။ က်န္တဲ့အပိုင္းကေတာ့ နတ္ဘုရားေတြ အလိုအတိုင္း ရွိပါေစ။”ဟူ၍ ဆိုခဲ့သည္။
  စကားအတိုင္းပင္ ရက္ဂ်ဴးလပ္(စ)သည္ ကာေသ့ခ်္သို႔ ျပန္လည္ လိုက္ပါသြားခဲ့သည္။ ကာေသ့ခ်္တို႔ လက္
တြင္ ႏွိပ္စက္ညွဥ္းဆဲခံရၿပီး အသက္ဆံုး႐ွဳံးခဲ့သည္ဟု ဆိုပါသည္။
ရက္ဂ်ဴးလပ္(စ)သည္ ေရာမအက်ိဳးအတြက္လည္း ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္။ ကတိသစၥာလည္း မပ်က္ခဲ့။ သည္
ႏွစ္ရပ္လံုး ေက်ပြန္ဖို႔ အတြက္ သူ႔အသက္ကို ေပးခဲ့သည္။ ခ်ီးက်ဴးဖြယ္ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္ပါေပ။
ရက္ဂ်ဴးလပ္(စ) လို ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳး အတြက္ ရည္ညြန္းခဲ့ရာ ေရာက္သည့္ ထင္ရွားေသာ စကားတစ္ခြန္း
ရွိခဲ့သည္။ ေျပာသူက ေရာမေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦ းပင္ ျဖစ္သူ ဆာတိုးရီးယပ္(စ) (Sertorius  ဘီစီ ၁ရာစု)
ျဖစ္သည္။
“ကိုယ္က်င့္တရားကို ေလးစားေသာ ပုဂၢိဳလ္ဟူသည္ ေအာင္ပြဲကိုလည္း သိကၡာရွိေသာ နည္းျဖင့္သာ ရယူရာ
သည္။ သိမ္ဖ်င္းယုတ္ညံ့ေသာ နည္းလမ္းမ်ိဳး ကိုကား မိမိအသက္ကို ကယ္ဆယ္ရန္ အတြက္ပင္ အသံုး မျပဳ
သင့္” ဟူ၍။
(မေဟသီ ၂၀၀၃၊ ၾသဂုတ္) 

ေဖျမင့္-တန္ဖိုးထားအပ္ေသာအရာမ်ား  စာအုပ္မွ